Kiedy powstanie nowy rząd? Tłumaczymy

Pierwsze zebranie Sejmu

Według ustawy zasadniczej pierwsze posiedzenie nowego Sejmu i Senatu jest zwoływane przez prezydenta i musi odbyć się w ciągu maksymalnie 30 dni od dnia wyborów. W maksymalnym wariancie pierwsze posiedzenie może zostać zwołane na 14 listopada i jest to ostateczny termin. 

Podczas pierwszego posiedzenia Sejmu obecny premier oraz rząd złożą dymisję, a prezydent Andrzej Duda, przyjmując dymisję Rady Ministrów powierzy jej dalsze sprawowanie obowiązków, do czasu powołania nowego rządu. Prezydent ma również obowiązek desygnowania nowego Prezesa Rady Ministrów. Powołanie nowego premiera i rządu musi nastąpić w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu, a premier może być powołany zarówno z partii, która wygrała wybory, jak i być przedstawicielem np. partyjnej koalicji.

Jeżeli nowy Sejm i Senat zbiorą się 14 listopada, to prezydent ma czas na wyznaczenie nowego premiera najpóźniej do 28 listopada. Z kolei nowy Prezes Rady Ministrów ma czas maksymalnie do 12 grudnia na przedstawienie Sejmowi programu działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania, które Sejm uchwala bezwzględną większością głosów (więcej niż połowa głosujących) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (230 osób).

Nie udaje się powołać rządu

Jeżeli prezydent nie powoła premiera lub rząd nie zostanie zatwierdzony przez Sejm, Sejm może samodzielnie wybrać premiera i proponowanych przez niego członków rządu. Ma na to 14 dni po upływie terminów, które obowiązywały przy powoływaniu rządu przez prezydenta. W przypadku maksymalnego wykorzystywania ustawowych terminów, w tym wypadku rząd mógłby być powołany najpóźniej 26 grudnia. 

Rząd wybrany w ten sposób również musi uzyskać bezwzględną większość w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Kolejno prezydent powołuje radę ministrów wybraną w ten sposób i przyjmuje przysięgę od jej członków. 

Jeżeli i tym razem nie uda się wyłonić rządu, prezydent ponownie przejmuje uprawnienie powołania premiera, na co ponownie ma 14 dni. Następnie w ciągu kolejnych 14 dni nowy rząd powinien uzyskać akceptację Sejmu (zwykłą większością głosów, czyli więcej za niż przeciw) w obecności co najmniej połowy posłów. Jeżeli i ta próba zawiedzie, prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza ponowne wybory.