Ile będą kosztować programy podatkowo-świadczeniowe poszczególnych komitetów wyborczych?

Metodologia

Raport “Podatki i świadczenia w programach wyborczych 2023” CenEA został oparty na opublikowanych przez KW programach, publicznych deklaracjach ich przedstawicieli oraz bezpośrednich wyjaśnieniach komitetów, a analizie podlegały wyłącznie elementy programu dotyczące polityki podatkowej i świadczeniowej. Symulacje składkowo-podatkowe dotyczyły deklaracji czterech KW: Trzeciej Drogi, Nowej Lewicy, Konfederacji Wolność i Niepodległość oraz Koalicji Obywatelskiej, z kolei pełne zestawienie pakietów podatkowo-świadczeniowych dotyczyło Nowej Lewicy, Konfederacji Wolność i Niepodległość oraz Koalicji Obywatelskiej. 

Jak zaznacza CenEA: “W programie wyborczym Prawa i Sprawiedliwości nie ma propozycji innych sprecyzowanych reform o charakterze podatkowo-świadczeniowym, które można by ująć w prowadzonych analizach” – podaje CenEA. Nie uwzględniono także propozycji KW Bezpartyjni Samorządowcy, ponieważ deklarowanym reformom brakowało spójności, z kolei Trzeciej Drodze brakowało jednoznacznej deklaracji względem zmian funkcjonowania świadczenia wychowawczego.

Komentarze omawiające politykę podatkowo-świadczeniową rządów Zjednoczonej Prawicy w kadencjach 2015-2019 oraz 2019-2023 zostały opublikowane w tym miejscu. Jak wskazuje komentarz “Druga kadencja rządów Zjednoczonej Prawicy: kto zyskał, a kto stracił?”, po serii hojnych reform w sferze podatkowo-świadczeniowej – pomimo nominalnie wyższych dochodów budżetowych – stan finansów publicznych “nie pozwala na dalsze swobodne obniżanie podatków lub podnoszenie wartości świadczeń na stałe”. Dodatkowo, w drugiej kadencji rządów Prawa i Sprawiedliwości, głównymi beneficjentami świadczeń były nie rodziny z dziećmi (jak podczas pierwszej kadencji), a emeryci i renciści.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne i reformy w systemie podatku dochodowego

Jak wskazuje raport CenEA, w programach wyborczych komitetów opozycyjnych powtarza się propozycja powrotu do wcześniejszych rozwiązań dotyczących składek na ubezpieczenie zdrowotne, płaconych przez przedsiębiorców przed reformą podatkową Polskiego Ładu. Oznaczałoby to m.in. odejście od proporcjonalnej składki w wysokości 4,9 procent dochodu i powrót do składki ryczałtowej obliczanej względem przeciętnego wynagrodzenia. Według szacunków agencji, koszt wprowadzenia takiego rozwiązania dla sektora finansów publicznych wyniósłby ok. 6,6 mld złotych rocznie. Konfederacja dodatkowo optuje za obniżeniem składki z 9 procent do 7 procent, co podwyższyłoby koszt dla sektora finansów publicznych do 32,9 mld złotych rocznie.

Z kolei najważniejsze zmiany w systemie podatku dochodowego poszczególnych komitetów obejmują uwzględnienie dzieci w rozliczeniu podatkowym na wzór systemu francuskiego (Trzecia Droga), podniesienie wartości kosztów uzyskania przychodu i wprowadzenie progresywnej skali PIT (Nowa Lewica), podniesienie kwoty wolnej od podatku do 51 tys. złotych i likwidacja drugiej stawki podatkowej, czyli obniżenie stawki z 32 procent do 12 procent oraz stawki podatku liniowego z 19 procent do 12 procent (Konfederacja) oraz podniesienie kwoty wolnej od podatku do 60 tys złotych (Koalicja Obywatelska). 

Według wyliczeń CenEA, szacowane koszty modelowanych propozycji komitetów wyborczych w systemie podatkowym dla sektora finansów publicznych wynoszą: 4,4 mld złotych rocznie dla Trzeciej Drogi, 3,4 mld złotych rocznie dla Nowej Lewicy, 55,7 mld złotych rocznie dla Konfederacji oraz 38,5 mld złotych rocznie dla Koalicji Obywatelskiej.

Reformy w systemie świadczeń

W przypadku reform w systemie świadczeń społecznych i transferów, które można przypisać gospodarstwom domowym, Nowa Lewica proponuje m.in.: świadczenia dla osób w wieku 65+ (m.in. bon kulturowy w wysokości 50 złotych miesięcznie czy bon na organizację wypoczynku w wysokości 500 złotych raz na dwa lata), darmowe obiady w szkołach podstawowych, waloryzację świadczeń na rzecz rodziny czy podniesienie wartości zasiłku dla bezrobotnych. 

Z kolei Konfederacja proponuje likwidację 13. i 14. emerytury oraz cofnięcie waloryzacji 500+. Koalicja Obywatelska przedstawia propozycję programu “Aktywna mama”, zawierającego świadczenie wspierające powrót do pracy po urodzeniu dziecka w wysokości 1500 złotych miesięcznie dla pracujących matek dzieci w wieku do dwóch lat oraz wzrost wartości renty socjalnej do wysokości płacy minimalnej. 

Szacowane koszty proponowanych reform wynoszą: 30,2 mld złotych rocznie dla Nowej Lewicy, -45,9 mld rocznie dla Konfederacji oraz 9,9 mld złotych rocznie dla Koalicji Obywatelskiej.

W przypadku Prawa i Sprawiedliwości, partia proponuje waloryzację świadczenia wychowawczego, a koszt reformy wyniósłby 24 mld złotych rocznie. Niemniej jednak waloryzacja świadczenia wychowawczego od stycznia 2024 roku została już przegłosowana w Parlamencie i podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę, trudno więc traktować tę reformę jako obietnicę wyborczą. 

Podsumowanie

Jak wskazuje CenEA, roczne koszty wprowadzenia w życie analizowanych pełnych pakietów wynoszą: 33,9 mld złotych dla Nowej Lewicy, 39,9 mld złotych rocznie dla Konfederacji i 55,4 mld złotych dla Koalicji Obywatelskiej.

Raport podkreśla, że w przypadku wielu deklarowanych propozycji pojawiają się nieścisłości i niespójne wypowiedzi przedstawicieli Komitetów, a niekiedy brakuje również szczegółowego opisu proponowanych reform.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie CenEA