Kazachstan, Azerbejdżan i Uzbekistan łączą siły energetyce

Materiał powstał przy współpracy POLON.pl i podcastu Podróż bez Paszportu

Mateusz Grzeszczuk, Podróż bez Paszportu: Patrycja Mizera, Kazachstan, Azerbejdżan i Uzbekistan łączą siły w energetyce

MG: Jakie będą rezultaty energetycznej współpracy państw Azji Centralnej?

Patrycja Mizera: Podpisany dokument obliguje sygnatariuszy do zbadania możliwości połączenia systemów energetycznych poprzez ułożenie kabla wysokiego napięcia wzdłuż dna Morza Kaspijskiego oraz na terytorium innych krajów w celu uruchomienia najbardziej optymalnego z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia zagranicznego handlu zieloną energią z Azerbejdżanu, Kazachstanu i Uzbekistanu. Dotychczas omówiono i uzgodniono podstawowe podejścia do realizacji tego projektu. Według ministra energetyki Kazachstanu Almasadam Satkaliew specyfikacje techniczne morskiej linii przesyłowej zostały już opracowane w przeszłości.

MG: Jakie dalsze kroki są planowane w ramach projektu?

PM: Kolejnym etapem prac projektowych będzie opracowanie modelu biznesowego rozwoju międzynarodowych korytarzy przesyłowych. Ponadto eksperci opracują szczegóły budowy i finansowania projektu oraz plany sprzedaży Zielonej Energii do krajów Unii Europejskiej. Obecnie trwa tak zwane studium wykonalności, w ramach którego już 10 maja podjęto działania mające na celu oceny szczegółów budowy i finansowania całego przedsięwzięcia zarówno wstępne koszty, jak i wolumen eksportowany i energii zostaną przedstawione do końca bieżącego roku.

MG: Co dokładnie skłoniło te 3 państwa Azji Środkowej do współpracy energetycznej?

PM:  Otóż memorandum dotyczące trójstronnej współpracy stanowi uzupełnienie planu gospodarczego B 5 + 1, wspieranego przez USA. Rodzi to podstawy do zostania siłą napędową dla energetycznej transformacji Europy.

MG: Za chwilę powrócimy do tej koncepcji, natomiast w tym miejscu warto pokrótce scharakteryzować potencjały oraz plany rozwojowe, bowiem każda ze stron ma je wyraźnie zdefiniowane.

PM: Zacznijmy od Azerbejdżanu, który ma spory potencjał rozwoju odnawialnych źródeł energii i dość duże ambicje w odchodzeniu od tradycyjnych paliw. Do 2030 roku rząd planuje zwiększenie udziału OZE w bilansie energetycznym do 30%. W tym celu Azerbejdżan realizuje największy jak dotąd w kraju projekt inwestycyjny w zakresie energii odnawialnej, czyli budowę 2 elektrowni słonecznych i elektrowni wiatrowej. Projekty te stanowią sygnał solidarności i zaangażowania ze radianów, transformację energetyczną przed organizacją szczytu COP 29 on z w listopadzie tego roku potencjał gospodarczy OZE w tym kraju wynosi prawie 27 gigawatów, w tym około 3000 megawatów z wiatru i około 23000 megawatów ze słońca.

MG: A jak zamierza z tym wyzwaniem poradzić sobie Kazachstan?

 PM: Ma on ambitny Plan stania się Zielonym Centrum Energii, wykorzystując swoje rozległe pustynie do budowy elektrowni słonecznych i wiatrowych. Kazachstan dąży do zwiększenia udziału energii odnawialnej w całkowitej produkcji energii do 10% do dwutysięcznego trzydziestego roku, natomiast długoterminowo OZE powinno stanowić co najmniej połowę całkowitego zużycia energii do roku 2050. Potencjał energetyki wiatrowej Kazachstanu przekracza jeden i 82 biliona kilowatogodzin rocznie, podczas gdy energia słoneczna sięga jednego biliona kilowatogodzin.

MG: Został jeszcze Uzbekistan

PM: Kraj ten posiada prężnie rozwijającą się gospodarkę i ambitne plany rozwoju. Postrzega zieloną energię jako klucz do zrównoważonej przyszłości. Obecnie w Uzbekistanie udział OZE wynosi zaledwie 10% całkowitego wolumenu wytwarzanej energii elektrycznej, a pozostałe 90% pochodzi z tradycyjnych źródeł energii. Jednak rząd dąży do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii do 25%, czyli 27 gigawatów do 2030 roku. W tym celu tylko do końca kwietnia bieżącego roku Uzbekistan podpisał kontrakty na budowę elektrowni słonecznych i wiatrowych o mocy 12 gigawatów w 2024 roku planowane jest oddanie do użytku 14 stacji, w tym 11 elektrowni słonecznych o mocy 2 gigawatów każda, oraz 3 turbin wiatrowych o mocy  600 megawatów każda.  Warto wspomnieć również o tym, że region Morza Kaspijskiego posiada znaczny potencjał w zakresie produkcji energii wiatrowej, szacowany na 157 gigawatów.

MG: Wróćmy do inicjatywy B5+1. Czym ona jest?

PM: Jest to nowe narzędzia Stanów Zjednoczonych, które ma na celu rozwinięcie długoterminowej współpracy z 5 republikami Azji Środkowej Kazachstanem kierki, stanem Tadżykistanem, Turkmenistanem i Uzbekistanem. Inicjatywa skupiona głównie na wymiarze biznesowym. Koncentruje się na 5 priorytetowych sektorach –  transport, logistyk, e-commerce. turystyka, agrobiznes oraz energia odnawialna. Cel trójstronnej współpracy energetycznej zainaugurowanej na początku maja tego roku jest zgodny z planami każdego kraju dotyczącymi znacznego zwiększenia ich mocy w zakresie energii odnawialnej.

MG: A jak wpłynie to na sytuację gospodarczą Azji Centralnej na 2024 i 2025 rok?

PM: Perspektywy dla regionu zarówno na rok 2024, jak i 2025 pozostają bardzo pozytywne. Najnowsze badanie Regional Economic Prospects Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) przewiduje, że wzrost gospodarek Azji Środkowej spadnie do 5,4% w 2024 , a następnie przyspieszy do 5,9% w 2025 roku. Według prognoz EBOR programy polityki publicznej regionu na lata 2024-2025 będą skupione na poprawie infrastruktury i zarządzania publicznego, wdrożenia wrażliwych politycznie reform taryf, oraz wysiłków na rzecz osiągnięcia szerokiego Regionalnego porozumienia w sprawie wykorzystania wspólnych zasobów nie tylko energii, ale również.

MG: Można powiedzieć że najbliższe lata rysują się pozytywnie dla Azji Środkowej?

PM: Konsolidacja w wysiłków krajów Azji Środkowej w zakresie eksportu energii elektrycznej niewątpliwie może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego w Unii Europejskiej w związku z transformacją energetyczną, a także w kontekście odcięcia rynku europejskiego od rosyjskich surowców.

Całe nagranie mogą państwo odsłuchać pod poniższym linkiem

Opracował: Piotr Brzyski

Autor: Mateusz Grzeszczuk